Hedningarna
(Язычники)

1998

Karelia Visa

Genom åren har vi lärt känna runosång genom gamla vaxrullar och böcker, och med denkunskapen tolkat den fritt efter våra egna förutsättningar. Nu ville vi komma bakom detta in i traditionens kärna och källor.

Tack vare nyöppnade gränser, stor frikostighet och stor hjälp från organisationer och enskilda, var det möjligt för oss att träffa den rest av det folk som bevarat och traderat denna uråldriga konst genom århundraden.

Vi kom tillbaks fyllda av starka bilder och känslor kring livet i allmänhet och Karelen i synnerhet. Vi hoppas att denna finska minoritet kan överleva sin svåra situation och föra arvet vidare.

Долгие годы мы встречались с рунопением на старых валиках и в книгах и, руководствуясь ими, интерпретировали его своими средствами. Наконец, мы решили узнать больше, проникнуть в самое сердце и источник традиции.

Благодаря открытию границ, сердечному гостеприимству и огромной помощи от людей и организаций, мы смогли встретиться с представителями народа, который пронес это древнее искусство на протяжении столетий.

Мы вернулись, полные впечатлений и мыслей о жизни вообще и о Карелии в частности. Надеемся, что эта финская народность выживет в нынешней обстановке и сохранит свои традиции для будущих поколений.

Hedningarna


1. Veli
(Брат)
5:02 text
2. Mitä minä
(Что пою)
3:43 text
3. Alkusanat
(Начальная речь)
3:00 text
4. Neidon laulu
(Девичья песня)
4:46 text
5. Ukkonen
(Укконен)
5:31 text
6. Metsän tyttö
(Лесная дева)
3:12 text
7. Ståpåls 3:49
8. Viima 4:59
9. Heila
(Милая)
5:08 text
10. Vispolska 1:28

Sanna Kurki-Suonio sång (вок.)
Anita Lehtola Sång
Anders Norudde fioler (скрипки), Moraharpor (клавишные скрипки), stråkharpa (смычковая лира), svensk säckpipa (шведская волынка), flöjter (флейты)
Hållbus Totte Mattsson mandora, låtluta (лютня), bummel, Moraoud, lira (колесная скрипка), bälgaspel (аккордеон)
Björn Tollin Tamburin, rytminstrument, slagbordun, bummel, basmandora & sampling
Ulf "Rockis" Ivarsson basmandora, Pro I, sampling, druga
Johan Liljemark didgeridoo
Our warmest thanks to:
Maarie Lesonen, Santra Remsujeva, Jelena Pirhonen, Maria Fedorova, Iivana Lesonen, Arhippa Perttusen Säätiö, Kuhmo Kulttuuri Kornitsa & Statens Kulturråd
Tack/Thanks/Kitos:
Instrument makers Gunnar Gustavsson, Pierre Lindstöm, Leif Eriksson and Jan Åslund.
Also thanks to
Håkan Nilsson, Carlos Beceiro, Trond Korsmoe and Kikke Heikkinen

Translations by R.Kanerva (English), S.M.Pechkin (Russian) & José Antonio Torres Almodóvar (Spanish)

Veli

Брат

Brother

Hermano

Olin ennen kuin olinki
olin kuin omenankukka

puolankukka kumpareella
isä kutsu kukkaseksi

emo päivän nousennaksi
sisoni sinikeräksi

Läksin piennä paimenehen
lassa lammasten keralle

tulin rannalle ojasen
raita rannalla ojasen

tuolta poikane putosi
solki suussa, vyö käessä

minä raukka itkemähän
poikanen kyselemähän

mitäs itket, nuori neito?
itkempä minä jotai

itken pientä veikkoani
en ole sitte silmin nähnyt

pientä jun sotahan lähti
pientä jun sotahan lähti

Älä itke veikkoasi
tuolta veljesi tulevi

alta linnan airot souti
päältä linnan pää näkyvi

minä kurja kuulemahan
kurja ja katala katsomahan

veikko seisoi vieressäni
eessäni emosen lapsi

Ах, была я молодая,
словно яблоневый цветик,

Как брусничинка на склоне.
Звал отец меня цветочком,

Матушка звала рассветом,
Звездочкой звала сестричка.

Вышла я пасти овечек,
Вышла, девушка, за стадом,

Пригнала к ручью овечек,
Под раскидистой ракитой.

Из ракиты парень вышел –
На ремне блеснула пряжка.

Я, бедняжка, зарыдала.
Он спросил меня учтиво:

"Что ты, девица, рыдаешь?"
"Есть причина мне поплакать:"

Плачу я о старшем братце:
Я его и не видала,

На войну ушел он юным,
На войне он, верно, сгинул."

"О, не плачь, не плачь о брате!
Вот, смотри, твой брат вернулся!

Вёсел скрип под крепостями,
А над крепостью – дозорный..."

Я прислушалась, простушка,
Я, сиротка, присмотрелась:

Братец мой передо мною,
Старший сын моей любезной!

I was in the days that are gone
I was like an apple flower

A cowberry flower on a hillside
My father used to call me blossom

Mother used to call me sunrise
and a moon my sister called me

I went out to tend the cattle
as a lassie out to herd sheep

To a brook I came thus herding
on the bank there stood a willow

from the willow fell a young lad
with a buckle, a belt in his hand

I, poor lassie, took to weeping,
and the youngster wondered, asking

what is it you weep for, maiden?
There is something that I weep for

I do weep for my young brother
I have not seen him with my eyes

since he went to war at a young age
since he went to war at a young age

Do not weep for your young brother
Look, there comes now your young brother

Under the castle oars are rowing
above the castle the head is looking

I, poor lassie, began to listen,
I, the wretched one, started looking

But my brother stood beside me
in front of me my mother's young one

En días pasados yo era,
era como la flor de un manzano.

Una flor de arándano en una ladera;
mi padre me llamaba capullito.

Mi madre me llamaba alba
y mi hermana me llamaba luna.

Salí a cuidar del ganado
como sale una chica a pastorear ovejas.

Así, pastoreando, llegué a un arroyo;
en su orilla había un sauce.

Del sauce cayó un muchacho joven
con la hebilla y el cinto en la mano.

Pobre de mí me eché a llorar,
y el joven se extraño y me preguntó:

¿Por qué lloras, muchacha?
Tengo un motivo para llorar:

Lloro por mi joven hermano,
a quien no han visto mis ojos,

desde que se fue a la guerra muy joven,
desde que se fue a la guerra muy joven.

No llores por tu joven hermano, mira,
ahí viene ya tu joven hermano.

Bajo el castillo avanzan los remos,
desde lo alto del castillo la cabeza se asoma.

Yo, pobre muchacha, agucé el oído;
yo, la desdichada, empecé a mirar.

pero mi hermano estaba allí al lado,
delante de mí, la joven de mi madre.

Mitä minä

Что пою

What do I sing

Qué canto

Mitä minä laulan
kun kuuta laulan
mitä minä laulan
kun kuuta laulan
kun kuuta laulan
oi, kuuta laulan
kuuta laulan joo noo

Что я пою,
Когда луне пою
Что я пою,
Когда луне пою
Луне пою
Да луне пою
Когда луне пою, йо-но

What do I sing
when I sing at the moon
What do I sing
when I sing at the moon
oh, sing at the moon
I sing at the moon jaw-naw

¿Qué canto
cuando yo canto a la luna?
¿Qué canto
cuando yo canto a la luna?
Oh, canto a la luna,
canto a la luna.

Alkusanat

Начальная речь

The Beginning Words

Las palabras del principio

Säveltämme säätelemme
säätelemme, päätelemme
lauloakseni hyviä
parahia pannaksein

Säveltämme säätelemme
kuni kahta kanteloista
vaskisoitinta somoa
vaskisoitinta somoa

Ulkoa runoja kuulin
läpi sammalten sanoja
läpi hirtten hiiskutusta
läpi hirtten hiiskutusta

Omat saamani sanani
opittuni ongelmoin
päästä heinän hieromain
kanervoista katkomain

Laulu päästä laajenevi
virsi veisaten venyi
siitä suu pakaelevi
mitä mieli tietelevi

Tuhma lauluhun latovi
vierettää virtehensä
Mitä sylki suuhun tuopi
vesi kielelle vetävi

Tuosta tunnen tuhman virren
pitkä virsi tuhman virsi
Hyvä laulu loppumasta
Lyhyestä virsi kaunis

Viisas virren veisoavi
ajallaan lopettelevi
hyvä laulu loppumasta
Lyhyestä virsi kaunis

Eipä koski kieloskana
laske vettä loputen
eikä laulaja hyvänen
laula ilman aikojansa

Голоса свои состроим,
И состроим, и прочистим,
Чтобы спеть нам песни чисто,
Расстараемся, подружка.

Голоса свои состроим
Как два кантеле стозвонных,
Двое гуслей звонкой меди,
Инструментов голосистых.

Руны на горе я слышал,
Собирал их на болоте,
На околице подслушал
Шепотки иных прохожих,

Да слова, что в детстве дали,
Что учил я и обдумал,
По скирдам собрал я руны
Да из вереска повыбрал.

Как ручей течет из устья,
Песнь моя из уст родится.
Обо всем уста расскажут,
Что у их хозяйки в мыслях.

Глупый песню перегрузит,
Все на свете свалит в кучу,
Все, что в голову ни влезет,
Все, что с языка соскочит.

Как узнаешь песни глупых?
Длинные то будут песни,
Разве два словца красивых,
А не то и много меньше.

Если ж мудрый песню сложит,
Он затягивать не станет,
Он, где кончить песню, знает:
Коротка, зато красива.

Даже речка на порогах
Бьется и бурлит не вечно.
Так и мудрый песнопевец
Петь не станет без причины.

Now we'll adjust our tones and voices
we'll adjust and clear our voices
so to sing some good and bright songs
and to do our best at singing

We'll adjust our tones and voices
like the strings of two kanteles
like two instruments of brass, yes
like two instruments of brass

I heard some runes in the open
through the moss I heard some words, too
through the stocks I heard some whisper
through the stocks I heard some whisper

My own words that I was given
all the words I learned and thought through
words I brushed off from the hay-heads
words I broke off from the heather

A song widens out from one end
out of singing grows the song
the mouth tells about all those things
that fill the tought of her who's singing

A thoughtless singer stows in her song
piles up in the song she's singing
everything that falls in her ming
all that stumbles out from her mouth

Of that I know the song of the thoughtless
long is the song of a thoughtless singer
with only two words of some beauty
often even less than two words

When a wise one is the singer
she knows when to end her song, too
a good song ends at the right time
a short song is a song with beauty

The rapids that rush on in torrents
do not endlessly pour water
nor does now a worthy singer
sing her song without a reason

Ahora acoplaremos nuestros tonos y voces,
acoplaremos y aclararemos nuestras voces
para entonar canciones hermosas y animadas
y cantar todo lo bien que podamos.

Acoplaremos nuestros tonos y voces
como las cuerdas de dos kanteles,
como dos instrumentos de metal, sí,
como dos instrumentos de metal.

He oído cantos rúnicos al aire libre,
he oído también palabras entre el moho,
he oído susurros entre los troncos,
he oído susurros entre los troncos.

Las propias palabras que me fueron dadas,
esas palabras que he aprendido y meditado,
palabras que he arrancado de las puntas del heno,
palabras que he sacado de lso brezos.

La canción va ampliándose
y del canto surge la canción.
La boca cuenta todas estas cosas
que llenan los pensamientos de la que canta.

Una cantante descuidada guarda en su canción,
va acumulando en la canción que canta
todo aquello que le viene a la mente,
todo lo que se agolpa para salir de su boca.

De ahí que yo conozca la canción de la descuidada;
larga es la canción de una cantante descuidada.
Con sólo dos palabras de cierta belleza,
y a veces incluso menos de dos palabras.

Si la cantante es sabia, sabe tambié
cuándo terminar su canción.
Una canción buena acaba en el momento idóneo,
una canción corta es una canción con belleza.

Los rápidos que se forman en los torrentes
no vierten agua sin cesar,
ni tampoco una cantante digna
canta sus canciones sin motivo.

Neidon laulu

Девичья песня

The Song of a Maiden

Canción de una doncella

Eipä mene mielestäni
eikä muistoista murene
armias ihana aika
jona lauloin ollen lassa

pikku piikana visersin
ihona ihanan linnun
tuolla pilvien povella
vapahana, vaivatonna

vapaa vaivoista poveni
tuuin ennen tuulen lailla
kiiätin kipunan lailla
lennin lehtenä lehossa

perhosena pyörtänöllä
mehun maistelin makian
kukan kultaisen kupista
hopealta hohtavaisen

Istuin ilona aholla
mehumiellä mättähällä
istuin kukkana keolla
lempeästi leiketellen

suloisten sisarten kanssa
tynevesti tuuiteltu
tuulen hengeltä tulevan
metisestä mentereesta

Lavon kuvana leholla
nukuin nurmilinnun lailla
rauha rakkahin rakensi
siirsi vierehen sijansa

eikä untani uhannut
huolilla heräjävillä
näilla suurilla suruilla
povea nyt polttavilla

Ах, вовеки не забыть мне,
Ах, из памяти не вынуть
Те годочки золотые,
Когда я девчонкой пела.

Я щегленком щебетала,
Стрекотала я синичкой,
В облаках летала, птица
Вольная, не зная горя,

Ни печали, ни заботы.
Ветерки меня носили,
Точно искорку ночную,
Словно малый лист осенний.

Мотылек над летним лугом,
Лишь пыльцою я питалась
Лишь на золоте я ела,
Лишь на серебре цветочном.

Посреди полей зеленых
Хорошо мне юной было,
На холме цветочком милым
Я росла, хлопот не зная.

Ветерок медвяно-сладкий,
Пролетая над полями,
Меня нежил и баюкал,
И со мной сестричек милых.

Там, в тени родного дома
Засыпала я, пичужка,
Там покой на нас спускался,
Счастье ставило там стены.

Там заботы я не знала,
и не ведала тревоги,
То теперь тоской томлюсь я,
Грусть-печаль мне грудь снедает.

In my thoughts it stays forever
in my memories I keep it
that sweet time that is long gone now
when I was a child and singing

when I twittered as a lassie
with a gayness of a sweet bird
up among the clouds out yonder
free I flew, without a worry

I was free from any broodings
with a breeze that lulled above me
I dashed like a tiny sparklet
I flew like the leaves in woodlands

A butterfly above the meadow
I did taste the sweetest nectar
from the cups of golden flowers
that would shine to me like silver

Happy was I on the meadow
with sweet thoughts upon the hummock
like a flower on the hillside
I spent my time there gently playing

together with my sweet young sisters
I was gently lulled into sleep
by the breath of tender breezes
from the nectar-scented country

Like a shadow of a shed there
I would sleep just like a wagtail
and the peace would build its home there
It would settle down beside me

There was nothing to disturb me
and no worries waking up then
like the sorrow now inside me
and the grief now in my bosom

Perdura en mis pensamientos,
conservo en mis recuerdos,
aquella hermosa época, ya pasada,
en que era pequeña y cantaba,

cuando gorjeaba de niña,
con la alegría de un pajarillo
y entre las nubes lejanas
volaba libre y sin preocupaciones.

Estaba libre de preocupaciones;
mecida por una calmante brisa,
corría como una chispa diminuta,
volaba como las hojas por los bosques.

Mariposa sobre el prado,
probé el sabor del néctar más dulce,
de los cálices de las flores doradas
que brillaban para mí como la plata.

Feliz era yo en el prado,
con dulces pensamientos sobre el montecillo.
Como una flor en la ladera pasaba
las horas jugando tranquilamente

con mis dulces hermanitas;
me arrullaba el suave soplo
de las tienas brisas que llegaban del país
perfumado por el néctar.

Como sombra de un cobertizo
dormía allí igual que un pajarito
y la paz construía allí
su nido y se posaba a mi lado.

Nada me importunaba entonces
ni me preocupaba al despertarme,
como esta pena que ahora llevo dentro
y este dolor de mi pecho.

Ukkonen

Укконен

Ukkonen (Thunder God)

Ukkonen (El dios del trueno)

Ukkonen ylinen herra
mies tarkka taivaallinen
tempaa tulinen miekka
mustan käärmehen verinen
tulisen tupen sisästä

iske tulta ilmarinta
välähytäa Väinämöinen
selvälle meren selälle
laktialle lainehille

Iski tulta tuonen ukko
löi louhta luonnon ukko
tul ol tuas tuisahtani
säken tuosta säikähtäny
poltti polvet poikaselta
sekä rinnat neitoselta

Укконен, владыка высший,
Мощный муж из поднебесья,
Вынь свой черный меч из ножен,
Кровью змей клинок напитан,
Пламя лезвие лизало.

Искру высеки на ветер,
Молнию метни-ка, Вяйне,
Над бескрайнею водою,
Над просторами морскими.

Высек молнию властитель,
Искру бросил смертоносный:
Прокатилась в поднебесье,
Брызги всюду разлетелись,
Обожгли мальчонке ноги,
Груди обожгли девице.

Ukkonen, you highest master
mighty old man of the heaven
now pull out your sword of fire
stained with blood of the black viper
pull it from its fiery scabbard

strike a fire, father of winds
send out lightning, Väinämöinen
pver the boundless open waters
over the waves of wide and high sea

The master of death, he did strike fire
send out lightning, the wise old man,
the flame in fright struck up in the hearth
in alarm the sparks flew yonder
burned the knee-caps of a young boy
burned the breasts of a young maiden

Oh, Ukkonen, señor supremo,
poderoso anciano de los cielos,
saca ahora tu espada flamígera
manchada de la sangre de la víbora negra,
sácala de su vaina de fuego.

Prende fuego, padre de los vientos,
envía el relámpago, Väinämöinen,
sobre el infinito mar abierto,
sobre las olas de los anchos mares encrespados.

El señor de la muerte prendió fuego, en efecto,
y el sabio anciano envió el relámpago,
la llama prendió, aterradora,
en el hogar y las chispas saltaron, alarmadas,
quemando las rodillas de un joven,
quemando los pechos de una doncella.

Metsän tyttö

Лесная дева

Forest Maiden

Muchacha del bosque

Metsän tyttö, tyttö mielineito
yön tyttö, tyttö hämärän neito

pane kulta kultakuontaloihin
laita vaski vaskivartaloihin

kehreä puna punainen lanka
kultaisesta kultakuontalosta

vaskisesta vaskivartalosta
vedä se joki jokien poikki

Metsän tyttö...

läpi soiden läpi maiden
läpi korpi korpien kovien

    poies poikkeamatta polulta poies
    ilman tieltä tieltä eksymättä

Metsän tyttö...

Девица лесная, пригожая,
Девица ночная, сумеречная,

Золотом сверкают косы твои,
Медью волосы отливают.

Свей нам нитку, дева, с красной нитью
Из своих из золотых прядей,

Из волос из своих медных,
Протяни ее над рекою,

Девица лесная...

Над болотами, над всей страною,
Над темными густыми борами.

    Со своей тропы, смотри, не сбивайся,
    Не теряй, смотри, своей дороги.

Девица лесная...

Forest maiden, lovely lassie,
virgin of night, girl of twilight

let the gold of your hair glitter
let the brass shine on your being

spin a thread with a red tincture
of the golden hair on your head

of the brass upon your being
pull it out across the river

Forest maiden...

across the marshland and the country
all across the dark wild forests

    stray not from the path you pursue
    do not loose the road you travel

Forest maiden...

Muchacha del bosque, hermosa doncella,
virgen de la noche, hija del crepúsculo.

Resplandezca el oro de tus cabellos,
brille sobre ti el latón.

Teje un hilo con tintura roja
sobre los dorados cabellos de tu cabeza.

El latón que llevas encima
lánzalo al otro lado del río.

Muchacha del bosque...

Cruzando los pantanos y el campo,
cruzando los oscuros bosques salvajes.

    No te extravíes de tu senda,
    no pierdas el camino que sigues.

Muchacha del bosque...

Heila

Милая

True Love

Mi novia

Heilani on mun vierahalla maalla
ja kuinkahan sen aika kuluu
Vaikka minä oon näin hulivilipoika
niin välihin voittaa suru

Kaikenlaisia kukkia kasvaa
sinisiä vaan vähä
en oo saanu pitkähän aikahan
heilani silmiä nähä

Милая уехала в дальние страны
Не свидится со мною
Я-то хоть и нравом бойкий парень,
А все сердечко ноет.

На лугу растет цветов немало,
Да нету голубых меж ними.
Ах, давно уж не видал я
Очи моей милой.

My truelove is far gone to foreign countries
and I wonder what she'll be doing
Although I am just such a rascal youngster
sometimes my heart is grieving

All kings of flowers grow in the fields
but only a few of the blue ones
I haven't now for a long time been able
to see the sweet eyes of my truelove

Mi novia se ha ido a tierras extrañas
y me pregunto qué estará haciendo.
Aunque soy un joven picaruelo,
a veces mi corazón pena por ella.

En el campo crece todo tipo de flores,
pero sólo unas pocas son azules,
y hace ya mucho tiempo que no puedo contemplar
la dulce mirada de mi novia.